Projekty badawcze

Okres realizacji projektu: 2019-2022

Kierownik projektu: dr hab. Jerzy Jonczak, prof. SGGW

Wartość projektu: 470 069 PLN

Źródło finansowania: NCN, umowa nr 2018/31/B/NZ9/01994

Opis projektu:

Celem projektu jest ocena wpływu zalesień terenów porolnych brzozą brodawkowatą (Betula pendula Roth) na właściwości gleb, wybrane elementy biogeochemicznego obiegu pierwiastków, zgrupowania kluczowych organizmów wskaźnikowych i zdolności do pełnienia różnorodnych funkcji w ekosystemie.

Badania obejmują będą różne aspekty interakcji w układzie drzewo-gleba i pewne bardziej utylitarne aspekty w zakresie biogeochemicznego obiegu pierwiastków w skali globalnej oraz zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. Obejmują one następujące aspekty:

• Badania wpływu brzozy na właściwości fizyczne gleb,
• Badania wpływu brzozy na cech ilościowe i jakościowe glebowej materii organicznej,
• Badania wpływu brzozy na stan ekochemiczny gleb, w tym pH, właściwości sorpcyjne i właściwości buforowe,
• Badania wpływu brzozy na zasobność i dynamikę zawartych w glebie N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu i Zn,
• Badania produkcji i właściwości opadu roślinnego,
• Badania dekompozycji opadu roślinnego oraz dynamiki uwalniania pierwiastków,
• Badania wpływu brzozy na aktywność glebowej dehydrogenazy i kwaśnej fosfatazy,
• Badania wpływu brzozy na zgrupowania dżdżownic,
• Badania wpływu brzozy na zgrupowania skoczogonków,
• Badania potencjału sekwestracji węgla przez zalesienia brzozowe,
• Potencjał świadczenia usług ekosystemowych.

Badania prowadzone są na 10 stanowiskach w nadleśnictwach Brzeziny i Skierniewice. Czynnikami różnicującymi stanowiska jest typ gleby (rdzawe i brunatne), wiek zalesienia i historia użytkowania terenu. 5 stanowisk zostało wytyczonych w obrębie gleb rdzawych reprezentujących gleby o lekkim uziarnieniu i małej zasobności w składniki pokarmowe i 5 w kompleksie gleb brunatnych reprezentujących gleby o średniej ciężkości agrotechnicznej i większej zasobności w składniki pokarmowe. W obrębie każdego z typów gleb badane są zróżnicowane wiekowo stanowiska na gruntach porolnych. Każde stanowisko badawcze obejmuje dwie powierzchnie usytuowane w tym samym kompleksie gleb – jedną w obrębie zalesienia/lasu i drugą na polu uprawnym.

Realizacja proponowanego projektu jest uzasadniona wzrastającym w ostatnich dekadach zainteresowaniem zalesieniami gleb rolnych o niskiej jakości. Według wielu autorów, proces ten jest jednym z kluczowych wyzwań współczesnego leśnictwa. Wyniki licznych badań dowodzą, że zalesienie może stanowić efektywne narzędzie poprawy jakości gleb, pozwalając łączyć korzyści ekonomiczne i ekologiczne. Jednakże wyniki niektórych badań dowodzą,  że to oddziaływania nie zawsze jest pozytywne. Dobór odpowiednich gatunków ma więc kluczowe znaczenie. Skład gatunkowy powinien gwarantować pewien kompromis pomiędzy korzyściami ekonomicznymi i skutkami ekologicznymi. Obecnie tereny porolne zalesiane są najczęściej sosną, jednakże gatunek ten sprawia wiele kłopotów hodowlanych. W związku z tym w ostatnim czasie wzrasta zainteresowanie brzozą, jako gatunkiem tolerującym szerokie spektrum warunków środowiskowych, odpornym na „porolne” cechy gleb i nie przejawiający problemów zdrowotnych. Pomimo, że interakcje w układzie brzoza-gleba były przedmiotem licznych badań, nadal istnieje wiele luk w wiedzy z tego zakresu, które powinny być zweryfikowane zanim gatunek ten zostanie wprowadzony na szerszą skalę. Luki te dotyczą w szczególności wpływu brzozy na stan ekochemiczny gleb, zasobność i obieg składników pokarmowych, cechy ilościowe i jakościowe glebowej materii organicznej, aktywności enzymatycznej gleb i zgrupowań organizmów żywych. Realizacja projektu przyczyni się do znacznego poszerzenia wiedzy gleboznawczej oraz w zakresie biogeochemii krajobrazu, ekologii lasu i ekologii krajobrazu. Wiedza ta może znaleźć praktyczne zastosowanie w zrównoważonym zarządzaniu zasobami glebowymi.

Okres realizacji projektu: 2021-2028

Kierownik zadania badawczego: dr Lidia Oktaba

Wartość zadania: 40 000 PLN

Źródło finansowania: Lasy Państwowe, umowa nr EZ.272.3.21.2021

Opis projektu:

Celem projektu jest założenie stałych powierzchni badawczych w drzewostanach sosnowych oraz jodłowo – sosnowych w rezerwacie Lasy Janowskie; 2) wykonanie zabiegów pielęgnacyjno-ochronnych o charakterze czyszczeń późnych, trzebieży selekcyjnej o zróżnicowanych intensywnościach, oraz trzebieży przyszłościowej, przerębowej i przekształceniowej; 3) określenie wpływu zabiegów pielęgnacyjno-ochronnych  na bogactwo flory i fauny; 4) wskazanie przykładowych płatów lasu w których nie będą prowadzone zabiegi pielęgnacyjne oraz takich w których zabiegi są konieczne dla zachowania biotopu wybranych gatunków chronionych (inwentaryzacja przyrodnicza); 5) opracowanie szczegółowych wytycznych planowania i wykonania zabiegów pielęgnacyjno-ochronnych w drzewostanach objętych ochroną czynną na przykładzie rezerwatu Lasy Janowskie.

Efektami końcowymi projektu będą: 1) stałe powierzchnie szkoleniowo-badawcze reprezentujące różne warianty zabiegów pielęgnacyjnych (rodzaj, intensywność) i ich wpływ na stabilność drzewostanów oraz zachowanie flory i fauny; 2) udokumentowane wyniki badań opisujące wpływ wybranych zabiegów pielęgnacyjno-ochronnych o charakterze czyszczeń późnych i trzebieży na stabilność oraz zachowanie i wzbogacanie różnorodności gatunkowej roślin  i zwierząt; 3) szczegółowe wytyczne dla praktyki leśnej dotyczące postępowania w drzewostanach objętych ochroną czynną (częściową) oparte na wskaźnikach zoo- i fitoindykacji; 4) opracowanie zaleceń ogólnych pielęgnacji lasu objętego ochroną czynną.

Okres realizacji projektu: 2011-2014

Kierownik projektu:  dr hab. Danuta Czępińska-Kamińska

Wartość zadania: 194 500 PLN

Źródło finansowania: NCN, umowa nr N N304 790040 

Opis projektu:

Wyniki wielu badań wykazały, że ilość węgla organicznego akumulowanego w glebach leśnych zależy od wielu czynników. Mogą mieć na to wpływ warunki siedliskowe syntetycznie ujęte w typie siedliskowym lasu, gatunek drzew dominujących w drzewostanie, kierunek i zaawansowanie procesów glebotwórczych przejawiające się w budowie profilu i wyrażone przez typy i podtypy gleb oraz właściwości fizykochemiczne i biologiczne gleb.

Podstawowym celem projektu było określenie wpływu naturalnej żyzności siedlisk oraz sposobu użytkowania lasu na ilość zmagazynowanego dwutlenku węgla przez hektar gleby na rok w glebach trzech typów siedliskowych lasu Kampinoskiego Parku Narodowego (KPN): Bśw, BMśw, LMśw. Przy określaniu sekwestracji węgla przez gleby zostały także zbadane wybrane właściwości fizykochemiczne gleb oraz ogólna aktywność biologiczna i enzymatyczna gleb.

            Badania o podobnym zakresie prowadzone przez Instytut Badawczy Leśnictwa w oparciu o sieć 148 stałych powierzchni obserwacyjnych (SPO) II rzędu pomijają niektóre właściwości gleb istotne z punktu widzenia transformacji materii organicznej w glebach leśnych uwzględnionych w projekcie.

Wyniki badań planowanych w niniejszym projekcie stanowią cenne uzupełnienie badań prowadzonych przez Lasy Państwowe nad opracowaniem metodologii magazynowania dwutlenku węgla przez ekosystemy leśne.

Okres realizacji projektu: 2007-2011

Kierownik projektu: dr Lidia Oktaba

Wartość zadania: 58 930 PLN

Źródło finansowania: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, umowa nr N N310 2243 33

Opis projektu:

Celem projektu było: 1.Analiza właściwości fizycznych i chemicznych gleb porolnych w pierwszych latach po zalesieniu; 2. rozpoznanie składu materii organicznej w/w gleb; 3. ocena dynamiki przekształceń i możliwości związania węgla w glebach porolnych w kolejnych latach po zalesieniu; 4. porównanie właściwości związków humusowych świeżo zalesionych gleb porolnych i przyległych gleb leśnych; 5. stworzenie bazy danych do przyszłych analiz oraz tworzenia modeli matematycznych.

Stwierdzono, że zalesienie gleby wpływa na zmiany właściwości chemicznych gleb, które obserwowane są już w krótkim terminie. W piątym roku zalesienia gleby w większości przypadków charakteryzowały się większą ilością węgla organicznego i azotu oraz niższą wartością pH w stosunku do pierwszego roku zalesienia. Rozszerzeniu uległ również stosunek C:N. Przemiany materii organicznej w dużym stopniu uwarunkowane były właściwościami samych gleb, co znajdowało odzwierciedlenie w typie gleby. W glebach gruntowoglejowych największy udział w Corg. miała frakcja trwale związana z mineralną częścią gleby, natomiast w glebach opadowoglejowych i płowych opadowoglejowych dominowały formy luźne i związane z nie krzemianowymi Fe, Al i Ca. Udział niskocząsteczkowych połączeń w Corg. był najczulszym wskaźnikiem różnicującym gleby dwóch terenów badań – gleby opadowoglejowe i płowe opadowoglejowe zawierały tej formy od 3 do 5 razy więcej w porównaniu z glebami gruntowoglejowymi. Oprócz gleby płowej, w pozostałych przypadkach udział tej formy zmniejszył się po pięciu latach od zalesienia. We wszystkich badanych glebach dominowały kwasy fulwowe. Nie stwierdzono żadnych zależności w rozmieszczeniu tych związków w poszczególnych warstwach na głębokości 0-20cm. Ogólna kwasowość KH zwiększyła się po pięciu latach od zalesienia lub nie uległa większym zmianom w glebach gruntowoglejowych, natomiast w glebach opadowoglejowych i płowych opadowoglejowych ogólna kwasowość zmalała w tym przedziale czasu. Przede wszystkim znacznie obniżyła się zawartość grup karboksylowych. We wszystkich badanych obiektach zawartość grup karboksylowych w kwasach huminowych zmniejszyła się, a ilość grup fenolowych wzrosła w ciągu pięciu lat od zalesienia. Gleby leśne charakteryzowały się mniejszą aktywnością dehydrogenaz, odwrotnie kształtowała się ta zależność w przypadku ureazy i fosfatazy.

Okres realizacji projektu: 2022-2024

Kierownik projektu: mgr inż. Magdalena Tarnawczyk

Wartość projektu: 193 370 PLN

Źródło finansowania: NCN, umowa nr 2021/41/N/ST10/03129

Opis projektu:

Tatry to unikatowy i cenny ekosystem wysokogórski. Obecnie jest to obszar chroniony, jednakże w przeszłości był to teren intensywnej eksploatacji górniczej i hutniczej przeróbki metali. Eksploatacja górnicza oraz działalność hutnicza rud manganu, srebra, miedzi i żelaza trwała od XV do końca XIX wieku. Działalność górniczo-hutnicza prowadziła do powstawania odpadów, które deponowane były na powierzchni terenu w postaci hałd. Odpady górnicze stanowiły skały płone wydobyte ze złóż, które nie były wykorzystywane do dalszej obróbki, natomiast odpady hutnicze to głównie żużle powstałe w wyniku przetopu rud metali. Naturalna sukcesja roślinna na hałdach zainicjowała procesy glebotwórcze, czego efektem są technogeniczne utwory glebowe (Technosols). Technosole to gleby wytworzone z różnorodnych odpadów poprzemysłowych. Gleby te zawierają znaczną ilość artefaktów, tj. materiałów wykonanych lub silnie zmienionych przez człowieka, albo wydobytych z większych głębokości. Technosole w Tatrach nie były dotychczas przedmiotem dokładnych badań.

Głównym celem projektu jest zbadanie mineralogicznych, mikromorfologicznych i geochemicznych wskaźników genezy i stopnia zanieczyszczenia gleb technogenicznych (Technosols) powstałych na historycznych terenach górniczych i hutniczych w Tatrach. Projekt będzie próbą odpowiedzi na następujące pytania badawcze:

1. jaki jest stopień zaawansowania procesów glebotwórczych i jakie są kierunki tych procesów w Technosolach wykształconych z odpadów górniczych i hutniczych powstałych na historycznych terenach górnictwa i hutnictwa rud metali w Tatrach?
2. jakie przemiany mineralne zachodzą w badanych glebach technogenicznych i jakie są kierunki tych przemian?
3. jaki jest skład chemiczny, stopień zanieczyszczenia Technosoli pierwiastkami śladowymi i mobilność tych pierwiastków na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego?

Badania prowadzone będą na ośmiu powierzchniach badawczych (tj. hałd górniczych i hutniczych). na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego w rejonie Doliny Kościeliskiej, Doliny Pyszniańskiej, Doliny Starorobociańskiej, Doliny Chochołowskiej oraz Kuźnic. Obiektem badań były próbki glebowe pobrane z poziomów glebowych trzynastu profili. W ramach projektu zostaną wykonane: (1) analizy składu mineralnego gleb (próbki całkowite) metodą dyfrakcji rentgenowskiej (XRD), (2) analizy frakcji ilastej z gleb metodą XRD i spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni (FTIR), (3) analizy próbek nasypowych i płytek cienkich z gleb metodą mikroskopii optycznej, (4) ekstrakcje pedogenicznych form Fe, Al, Si, (5) analizy całkowitych zawartości oraz form pierwiastków śladowych metodą sekwencyjnej ekstrakcji.

Gleby technogeniczne na obszarach dawnego górnictwa i hutnictwa w Tatrach są bardzo słabo poznane. Badania planowane w ramach niniejszego projektu będą jedną z pierwszych prób rozpoznania właściwości, mineralogii, mikromorfologii i geochemii tych gleb. Badania mineralogicznych i mikromorfologicznych aspektów genezy technosoli oraz kierunków ewolucji gleb technogenicznych (Technosols) ukształtowanych na terenach historycznego górnictwa i hutnictwa, szczególnie w warunkach wysokogórskich, są nadal rzadkie. Uzyskane wyniki rzucą nowe spojrzenie na stopień skażenia gleb na terenach dawnego górnictwa i hutnictwa. Badania te przyczynią się do rozwoju wiedzy na temat funkcjonowania technogenicznych utworów glebowych w warunkach wysokogórskich.

Okres realizacji projektu: 2021

Kierownik projektu: dr inż. Artur Pędziwiatr

Wartość projektu: 23 320 PLN

Źródło finansowania: NCN, MINIATURA, umowa nr 2019/03/X/ST10/00012

Opis projektu:

W południowo-zachodniej Polsce występują interesujące skały – serpentynity, które naturalnie wzbogacone są w pierwiastki metaliczne (Ni, Cr i Co). Gleby występujące na tych skałach nazywane są glebami ultramaficznymi i charakteryzują się: (a) znaczną zawartością Ni, Cr i Co; (b) niską zawartością Ca przy dużym udziale Mg oraz (c) niedoborem K i P. Gleby te nie powinny być użytkowane rolniczo. Jednak w miejscach występowania gleb ultramaficznych uprawia się rzepak (Brassica napus), kukurydzę (Zea mays) i pszenicę (Triticum aestivum). Powszechnym zabiegiem w rolnictwie jest nawożenie gleb, którego efektem jest wzrost ilości plonu. Nawozy mogą wpływać również na mobilność Ni, Cr i Co w glebach ultramaficznych oraz na akumulację tych pierwiastków przez rośliny. Celem projektu była ocena wpływu dodatków glebowych (nawozów) na mobilność pierwiastków metalicznych w glebach ultramaficznych oraz na bioprzyswajalność tych pierwiastków dla Brassica napus. W ramach projektu wykonano eksperyment wazonowy. Wazony wypełniono glebą ultramaficzną, do której dodano nawozy (obornik, preparat humusowy, azotan potasu, wapno nawozowe, siarczan amonu, superfosfat) oraz wysiano nasiona Brassica napus. Mobilność pierwiastków metalicznych określono przy użyciu ekstrakcji chemicznych. Bioprzyswajalność pierwiastków metalicznych określono poprzez bezpośrednią analizę składu chemicznego Brassica napus.

Okres realizacji projektu: 2022-2025

Kierownik projektu: Jerzy Weber (UP Wrocław); Łukasz Uzarowicz – wykonawca

Wartość projektu: 935 907 PLN

Źródło finansowania: EJP SOIL 1st external Call “Towards Healthy, Resilient and Sustainable Agricultural Soils”; European Union, Horizon 2020

Opis projektu:

W celu określenia wpływu różnych sposobów gospodarowania glebą na wzbogacenie jej w najbardziej trwałe frakcje glebowej materii organicznej (ang. soil organic matter – SOM), odporne na rozkład mikrobiologiczny, do badań pobierane będą próbki glebowe z ośmiu wieloletnich doświadczeń polowych z różnymi systemami gospodarowania glebą (konwencjonalna uprawa vs. uprawa bezorkowa (siew bezpośredni); nawożenie mineralne vs. organiczne; uprawa z międzyplonami i bez; grunty orne vs. użytki zielone; gleby uprawiane vs. nieuprawiane). Badania będą prowadzone na wieloletnich doświadczeniach polowych o różnej długości eksperymentu: 22 lata (Litwa); 26 lat (Włochy); 30 lat (Polska, Irlandia); 46 lat (Polska – Chylice); 54 lat (Litwa); 100 lat (Polska – Skierniewice) i 178 lat – eksperyment Broadbalk (Wielka Brytania). Eksperymenty będą również prowadzone na polach produkcyjnych, gdzie oprócz różnych metod uprawy, stosowane będą dodatki stymulujące wzrost korzeni (komercyjne produkty humusowe i poferment). Równolegle do badań gleby, we wszystkich doświadczeniach polowych będzie oznaczony plon i komponenty plonu, a także w warunkach polowych będzie mierzona emisja CO2 z gleby. W warunkach laboratoryjnych określone zostaną podstawowe właściwości gleby (skład granulometryczny; pH; zawartość węgla organicznego (TOC); zawartość węgla całkowitego (TC); zawartość azotu całkowitego (TN); zawartość fosforu całkowitego (TP); pojemność wymienna kationów (CEC); kwasowość; przyswajalne P, K, Mg), które zostaną uzupełnione o następujące badania oparte na najnowocześniejszych metodach badawczych: skład i stabilność SOM według Py-MS; klasy wielkości i frakcje SOM o zwiększonej ochronie fizykochemicznej; analiza δ13C i δ15N wydzielonych frakcji SOM; retencja wody w glebie i hydrofobowość gleby; skład mineralny frakcji ilastych; stabilność struktury gleby, a w wybranych próbkach również właściwości mikrobiologiczne i aktywność enzymatyczna. Najbardziej trwała frakcja SOM (huminy) zostanie wyizolowana różnymi metodami (ekstrakcja vs. izolacja w stanie stałym) i zbadana pod kątem składu chemicznego i struktury technikami spektroskopowymi (spektrometria mas, NMR, FTIR, EPR, UV-Vis-NIR, fluorescencja).

Przeprowadzone badania pozwolą na poszerzenie wiedzy w kierunku lepszego zrozumienia procesów transformacji SOM, przy czym szczególny nacisk położony będzie na tworzenie się frakcji najbardziej odpornych na rozkład mikrobiologiczny. Pozwoli to na ustalenie bilansu węgla organicznego w glebie, a także określenie stabilności glebowej materii organicznej w warstwie wierzchniej i w niższych częściach profilu glebowego. Wyniki analizy sposobów zarządzania glebą wskażą możliwości zwiększenia zawartości najbardziej stabilnych frakcji glebowej materii organicznej, poprawiając w ten sposób potencjał sekwestracji węgla, co przyczyni się do minimalizacji emisji gazów cieplarnianych.

Okres realizacji projektu: 2012-2016

Kierownik projektu: Łukasz Uzarowicz

Wartość projektu: 149 640 PLN

Źródło finansowania: NCN, SONATA 2, nr projektu 2011/03/D/ST10/04599

Opis projektu:

Technogeniczne utwory glebowe (Technosols) kształtują się na rozmaitych odpadach poprzemysłowych. Występują one m.in. na powierzchniach składowisk popiołów i żużli powstających w wyniku spalania węgli w elektrowniach i elektrociepłowniach. Gleby te tworzą się w szczególności na tych składowiskach, które zostały zrekultywowane lub pokryły się roślinnością w wyniku naturalnej sukcesji. Utwory glebowe na takich składowiskach, mimo swej genezy związanej z działalnością ludzką, podlegają naturalnym procesom glebotwórczym i wietrzeniowym, co skłania do prowadzenia badań podstawowych dotyczących ich funkcjonowania w środowisku.

Głównym celem proponowanego projektu było przeprowadzenie badań podstawowych dotyczących przyrodniczego funkcjonowania technogenicznych utworów glebowych (Technosols) wykształconych na składowiskach odpadów z elektrowni węglowych ze szczególnym uwzględnieniem tempa kształtowania się utworów glebowych, kierunku procesów wietrzeniowych i glebotwórczych, dynamiki przemian chemicznych i związanych z nimi przemian mineralnych substratu glebowego oraz oceny stopnia zanieczyszczenia pierwiastkami śladowymi oraz ich mobilności.

Aby zrealizować założone cele, wybrano kilku powierzchni badawczych zlokalizowanych w różnych częściach Polski. Do badań zostały wytypowane zróżnicowane wiekowo składowiska odpadów pochodzących z elektrowni i elektrociepłowni spalających zarówno węgiel brunatny (m.in. składowiska Zespołu Elektrowni Pątnów–Adamów–Konin i Elektrowni Bełchatów), jak i węgiel kamienny (m.in. składowiska Elektrowni Kozienice i Elektrowni Łaziska, a także wybranych elektrociepłowni miejskich w Polsce). Badania objęły świeże odpady pochodzące z elektrowni pobrane bezpośrednio po spaleniu węgla, utwory glebowe na niedawno zrekultywowanych składowiskach oraz utwory wykształcone na składowiskach pokrytych roślinnością kilkadziesiąt lat temu. Takie podejście umożliwiło określenie dynamiki przemian wietrzeniowych dotyczących odpadów z elektrowni węglowych i gleb z nich wykształconych.

Badania wymagały połączenia metod stosowanych w nauce o glebie oraz w naukach geologicznych, w szczególności w mineralogii. Zostały oznaczone podstawowe właściwości odpadów i utworów glebowych z nich wytworzonych. Prace badawcze skupiały się głównie na określeniu przemian mineralnych zachodzących wraz z rozwojem profili glebowych. Przemiany te są bowiem jednym z najważniejszych aspektów funkcjonowania inicjalnych utworów glebowych wykształconych na odpadach poprzemysłowych. Analizowane były przede wszystkim przemiany faz krystalicznych oraz słabo wykrystalizowanych i amorficznych występujących we frakcji ilastej. W analizach składu mineralnego zostały wykorzystane metody dyfrakcji rentgenowskiej, spektroskopii absorpcyjnej w podczerwieni, badania w skaningowym i transmisyjnym mikroskopie elektronowym. Badane były również przemiany chemiczne zachodzące w tworzących się utworach glebowych. Wykonana analizę mikromorfologiczna gleb.

Planowane badania pozwoliły odpowiedzieć na następujące pytania badawcze:

• jak zmienia się stopień wykształcenia profili glebowych rozwijających się na odpadach pochodzących z elektrowni węglowych, poddanych w przeszłości procesowi rekultywacji lub zazielenionych wskutek naturalnej sukcesji roślinnej?
• jak zmieniają się właściwości fizyczne i chemiczne tych utworów wraz ze stopniem zaawansowania procesów glebotwórczych oraz jakie są kierunki tych przemian?
• jakie przemiany mineralne występują w tych utworach glebowych oraz jakie są mechanizmy i kierunki tych przemian?
• jaki jest stopień zanieczyszczenia tych utworów pierwiastkami śladowymi (np. Cu, Pb, Zn, Cd i U) oraz jak zmieniają się formy pierwiastków śladowych w utworach glebowych wraz ze wzrostem stopnia zaawansowania procesów glebotwórczych?

Proponowany projekt badawczy może przyczynić się do rozwoju wiedzy na temat dynamiki procesów glebotwórczych i wietrzeniowych zachodzących w utworach glebowych wykształconych na składowiskach odpadów z elektrowni węglowych. Projekt wpisuje się w nurt badań nad opracowaniem naukowych podstaw dla strategii działań dotyczących postępowania z odpadami poprzemysłowymi składowanymi na powierzchni terenu.