Historia Katedry Gleboznawstwa
Okres Instytutu Agronomicznego w Marymoncie (od 1816 r.) i Kursów Naukowych (1906-1918).
W czasie istnienia Instytutu Agronomicznego w Marymoncie gleboznawstwo było nauczane w ramach właściwego rolnictwa. Stan wiedzy gleboznawczej w tym okresie odzwierciedlają treści podręczników opracowanych przez kolejnych dyrektorów Instytutu. Pierwszy z nich – Jerzy Beniamin Flatt (1778–1858) opublikował w 1825 roku dzieło „Ceres czyli Dziennik Rolniczy”, którego pierwszy rozdział poświęcony był gleboznawstwu i nosił tytuł „O ziemiach i gruntach, ich właściwościach i sposobach poznania takowych”. Definiuje w nim składniki gleby, ocenia ich wpływ na kształtowanie warunków wzrostu roślin, przedstawia zarys klasyfikacji bonitacyjnej i przydatności rolniczej. Jerzy Beniamin Flatt opisywał także metody badania gruntów. Drugi dyrektor Instytutu – Michał Oczapowski – również interesował się gleboznawstwem i swoje poglądy gleboznawcze wyłożył w podręczniku „Agronomia czyli nauka o gruntach” wydawanym kilkakrotnie od 1819 do 1848 roku.
W historii Uczelni Gleboznawstwo zaistniało początkowo w sferze dydaktycznej w 1906 roku. Stanowiło odrębny przedmiot w programie Wydziału Rolniczego przy Towarzystwie Kursów Naukowych, przekształconego w 1911 r. w Kursy Przemysłowo-Rolnicze. Wykłady z gleboznawstwa prowadził wówczas profesor Politechniki Warszawskiej – Sławomir Miklaszewski (1874–1949), wybitny specjalista w zakresie kartografii i systematyki gleb oraz gleboznawstwa regionalnego. Swój wielki szacunek do gleby, jako warsztatu rolnika zawarł w 1909 r. w szeroko cytowanym stwierdzeniu: „Z glebą wiąże nas wszystko. Żyjemy na niej i z niej”.
Zakład Geologii i Gleboznawstwa (1918–1939).
Jako Zakład, gleboznawstwo wraz z mineralogią, petrografią i geologią powstało przy Wydziale Leśnym w roku 1918 równocześnie z utworzeniem SGGW. W roku 1922 Zakład został przeniesiony na Wydział Ogrodniczy. W strukturze tego Wydziału, samodzielnie lub okresowo w połączeniu z Mineralogią, Petrografią i Geologią, funkcjonował do II wojny światowej. Do roku 1932 zajęcia z gleboznawstwa były prowadzone w lokalu Katedry Chemii Rolnej przy ulicy Miodowej 23, a następnie przy ul. Rakowieckiej w gmachu SGGW, gdzie Zakład otrzymał własny lokal. W pierwszych latach istnienia Zakładu, od 1919 do 1922 roku, kierownikiem był dr Tadeusz Woyno, profesor Politechniki Warszawskiej, krystalograf i petrograf. Zajmował się on głównie metodyką pomiarów i obliczeń krystalograficznych. W roku 1923 kierownictwo Zakładu objął i piastował je do śmierci w sierpniu 1938 roku, powołany na profesora nadzwyczajnego Józef Sioma (1875–1938). Do wybuchu II wojny światowej Zakładem kierowali kuratorzy. W okresie międzywojennym pracowali w Zakładzie asystenci, spośród których część związała swe losy z Zakładem na dłużej, jak Eugenia Chlipalska (1899–1980) i Czesław Święcicki (1911–1997), późniejsi pracownicy w powojennej Katedrze Gleboznawstwa SGGW, czy Hjalmar Uggla – późniejszy profesor Katedry Gleboznawstwa w Olsztynie. Działalność skupiała się głównie na dydaktyce, badaniach mineralogiczno-petrograficznych, natomiast badania pedologiczne prowadzono w ograniczonym zakresie.
Rozwój gleboznawstwa latach 1945–1970.
Po II wojnie światowej już w 1945 r. Katedra Gleboznawstwa wznowiła działalność pod kierunkiem wybitnego naukowca i organizatora Arkadiusza Musierowicza, profesora Politechniki Lwowskiej. Profesor miał wykształcenie chemiczne i rolnicze, a także odbył długoterminowe staże zagraniczne: w Brnie u profesora Václava Novaka, w Getyndze u profesora Edwina Blancka i Zurychu u profesora Georga Wiegnera. Ułatwiło mu to wprowadzenie na polski grunt nowoczesnej wiedzy gleboznawczej.
Dzięki jego inspiracji nastąpił intensywny rozwój badań w wielu działach gleboznawstwa, jak: chemia gleb (właściwości sorpcyjne, formy fosforu, frakcjonowanie materii organicznej, występowanie mikroelementów), fizyka gleb (badanie stosunków wodno-powietrznych – krzywe sorpcji wody), mineralogia gleb (badanie składu mineralnego gleb i skał macierzystych, frakcji koloidalnej i minerałów ilastych), kartografia gleb (udział w opracowaniu map gleb Polski – do mapy w skali 1:300000 pracownicy Katedry skartowali prawie 6,5 mln ha w 5 województwach, a profesor A. Musierowicz był redaktorem naczelnym i kierownikiem naukowym całości prac).
Profesor A. Musierowicz prowadził bardzo racjonalną politykę kadrową. Zatrudniani pracownicy (Bohdan Dobrzański, Czesław Święcicki, Eugenia Chlipalska, Franciszek Kuźnicki, Krystyna Konecka-Betley, Zygmunt Brogowski, Zygmunt Olszewski, Marian Kępka, Krystyna Czarnowska, Ewa Leszczyńska, Zbigniew Czerwiński, Ignacy Łakomiec, Stefan Borek) specjalizowali się w różnych działach gleboznawstwa, dzięki czemu powstawały kompleksowe opracowania. Po przejściu prof. A. Musierowicza na emeryturę w 1964 r. kuratorami Katedry byli prof. M. Birecki, a od 1966 r. prof. Bohdan Dobrzański, którego od 1969 r. mianowano kierownikiem Katedry Gleboznawstwa.
Okres po 1970.
Od 1970 Gleboznawstwo okresowo wchodziło w randze Zakładu w skład tworzonych jednostek nadrzędnych (instytutów, katedry) lub funkcjonowało, jako samodzielna katedra. Kierownikami jednostek gleboznawczych odpowiednio Zakładu, Katedry w kolejnych latach byli profesorowie: Bohdan Dobrzański (1969-1979 – Zakładu w Instytucie Gleboznawstwa i Chemii Rolnej, od 1976 r. w Instytucie Gleboznawstwa), Stanisław Kowaliński (1980-1981 – Zakładu w Instytucie Gleboznawstwa), Zbigniew Czerwiński (1982-1996 – Katedry), Alina Kusińska (1997-1999 – Katedry), Jerzy Pracz (2000-2008 – Zakładu w Katedrze Nauk o Środowisku Glebowym kierowanej przez Danutę Czępińską-Kamińską), dr Wojciech Kwasowski (2009-2019 – Zakładu w Katedrze Nauk o Środowisku Glebowym kierowanej przez Józefa Chojnickiego), Józef Chojnicki (2020 – Katedry), a od 2021 r. Jerzy Jonczak jest kierownikiem Katedry Gleboznawstwa.
W okresie po 1970 roku oprócz kontynuowanych wcześniej tematów dominującymi zagadnieniami naukowymi w Katedrze były właściwości fizykochemiczne, chemiczne i mineralogiczne gleb ornych, leśnych, miejskich, i obszarów przemysłowych opracowywane w powiązaniu z innymi elementami środowiska i rosnącą antropopresją. Również w tych glebach badano właściwości, strukturę związków próchnicznych oraz ich rolę w procesach glebotwórczych i żyzności gleb. Wiele badań w Katedrze prowadzono w ramach problemów rządowych, węzłowych, resortowych i projektów badawczych pozyskiwanych w otwartych konkursach. Kontynuowano badania nad typologią i klasyfikacją gleb współczesnych i kopalnych. Badano gleby mało dotychczas poznane, jak gleby z rud darniowych, gleby słone, siarczanowe i siarczkowe, pogłębiano również badania gleb już opisanych poszukując nowych diagnostycznych wskaźników ich genezy i zaawansowania procesu glebotwórczego. Badano przemiany gleb na terenach zurbanizowanych i przemysłowych (Warszawa, Łódź, Piastów) na zieleńcach, w parkach i lasach komunalnych. Prowadzono badania gleb wytworzonych na hałdach różnych odpadów (technosoli), dotyczące występowania i zaawansowania w nich procesów glebotwórczych, występowania i transformacji minerałów oraz ich oddziaływania na środowisko. Rozpoznano warunki glebowe różnych kompleksów leśnych (Puszcza Kampinoska, Las Kabacki, Lasy Rogowa, Puszcza Biała, obszar Pomorza Gdańskiego) i opracowano dla nich mapy glebowe. W badaniach środowiska przyrodniczego podjęto ocenę ryzyka w aspekcie potencjalnego zagrożenia toksykologicznego, badano występowanie, mobilność metali ciężkich i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w różnych glebach i środowisku oraz poszukiwano ekonomicznych i społecznych kryteriów oceny ryzyka. Sukcesywnie stosowano coraz bardziej zaawansowane metody badawcze: mikromorfologiczne, dyfraktometrię rentgenowską, derywatografię, spektroskopię w podczerwieni, mikroskopię optyczną i elektronową (skaningową – SEM i transmisyjną – TEM) z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury badawczej.